Revolutie!

verslag van het Communicatieplein over 23 dingen van 7 juni 2011

Hans van Velzen, directeur van de OBA

De digitale revolutie waar we sinds een jaar of tien middenin zitten, heeft een onvoorspelbaar karakter door de snelheid waarmee ze zich voltrekt, en laat zich niet op hiërarchische wijze sturen. Er zijn geen leiders en iedereen kan zich bij deze revolutie aansluiten. Het lijken de technische mogelijkheden te zijn die bepalen wat er gebeurt, maar vergis je niet: met ons allen vormen we een reusachtige organische zeef, die handen en voeten geeft aan die mogelijkheden. Slechts een handjevol van de talrijke toepassingen die worden ontwikkeld slaat aan. Deze toepassingen hebben dus een uitgesproken vluchtig karakter.

Op dinsdag 7 juni hadden we een zaal vol twitterende, pingende, sms-ende en facebookende bibliothecarissen. De meesten gebruikten hiertoe hun smartphone of een tablet. Hier en daar zat er nog iemand met een notebook, maar dat zag er vreselijk 2009 uit. Wat zullen de deelnemers van het Communicatieplein anno 2016 aan het doen zijn, en waarmee?

Hans van Driel, docent Mediawijsheid

Een van de sprekers was Hans van Driel. Hij doceert in Tilburg Mediawijsheid, en is een meester in het relativeren. Hij wees op de vergissing die vaak wordt gemaakt: de merites van Web 3.0 – dat is de nieuwste ontwikkeling naar een integratie van diverse toepassingen, met name sociale media, mogelijk gemaakt door technische vooruitgang – beoordelen aan de hand van de meer statische waarden die tot diep in de jaren 90 golden. Hans gaf het voorbeeld van de museumdirecteur die zijn dedain voor digitale kunst aldus onder woorden bracht: Noem mij eens één digitaal kunstwerk dat over honderd jaar nog bestaat.
Van Driel stipte ook fijntjes aan, ter illustratie van de beperkte houdbaarheidsdatum van de normen en waarden die wij onwillekeurig voor onveranderlijk en eeuwig houden, dat Socrates weinig op had met het geschreven woord. Daar zag hij geen toekomst in. Spreken, luisteren, dat was je ware! Iets dat wij trouwens weten omdat Plato dat destijds zo netjes heeft opgeschreven, maar dit terzijde. Analyse van een at random geselecteerde verzameling twitterberichten zou de bevooroordeelde taalwetenschapper de conclusie kunnen ontlokken dat we met ons allen in een proces van debilisering zitten. Deze taalwetenschapper staart zich echter blind op uiterlijkheden.

Rob Coers, "mr. 23 Dingen"

Wat moeten wij hiermee als openbare bibliotheek, die koortsachtig op zoek is naar een nieuwe reden tot bestaan, een nieuwe identiteit, nu de traditionele klant het ouderwetse boek de rug toekeert en zich vol overgave stort op de moderne tijd? De revolutie komt van onderaf, en heeft door de enorme sociale en interactieve mogelijkheden een hoog democratisch gehalte. Hans van Driel waarschuwde dat krampachtig en defensief reageren op de ontwikkelingen niet de verstandigste manier is. Uit alle macht controle willen houden staat innovatie in de weg. Loslaten en jezelf opnieuw uitvinden zijn de sleutelwoorden. Experimenteer, en neem voor lief dat je nu en dan op je bek gaat. Dat geldt voor werkgevers, die de traditionele gezagsverhoudingen zien afbrokkelen, maar ook voor werknemers, van wie nu veel meer initiatief wordt verwacht.

Pater De Sonnaville van Klooster Amsterland

Wat later op de dag sprak iemand in de zaal woorden van de volgende strekking:

Iedereen [in loondienst van de bibliotheek] heeft altijd wel een smoes om iets niet te hoeven doen: het mag niet, het kan niet, het is te moeilijk, er is geen tijd voor, het staat niet in het beleidsplan, de directie wil het niet. Vervolgens gebeurt er niks. Maar stilstand is achteruitgang. Tijdens revoluties moet je dingen gewoon doen, en vooral niet te lang achterom kijken. Gooi al die smoezen dus overboord en denk mee. Geef vorm aan je ideeën en zoek naar een manier om ze uit te voeren. Trek het initiatief naar je toe.

Deze woorden waren me uit het hart gegrepen. Ze sloten ook perfect aan bij de boodschap van Hans van Driel. Wij zijn de revolutie. Wat zich afspeelt in de maatschappij, moet zich ook afspelen in de bibliotheek, onze bieb, wil de bibliotheek aansluiting houden bij de maatschappij. Ga niet passief zitten wachten tot het mag, maar doe het gewoon. Grijp de macht. Wacht niet op beleid, maar maak beleid. Want de bibliotheek, dat ben jij.

Het bleef nog lang onrustig in de zaal, totdat iedereen volgepompt met inspiratie huiswaarts keerde.


Kijktip: trailer van de nieuwe bibliothriller 23